Maşyn 101: Näme öwrülýär?|häzirki zaman mehaniki ussahanasy

Aýlanmak, aýlanýan iş böleginiň daşyndaky materialy aýyrmak üçin torna ulanýar, içgysgynç bolsa aýlanýan işiň içinden materialy aýyrýar.# esas
Aýlanmak, torna ulanyp, aýlanýan eseriň daşky diametrinden materialy aýyrmak prosesi.Pointeke nokat kesijiler iş bölekinden metal (iň oňat) gysga, ýiti çiplere bölýärler.
Üznüksiz kesiş tizligini dolandyrýan CNC torna operatora kesiş tizligini saýlamaga mümkinçilik berýär, soň bolsa kesiş guraly iş böleginiň daşky kontury boýunça dürli diametrlerden geçende, awtomatiki usulda RPM sazlaýar.Döwrebap torbalar ýeke týuretde we goşa týuret konfigurasiýalarynda hem bar: bir týuretanyň keseligine we dik okuna, goşa týuretleriň bir týuretde jübüt we dik oklary bar.
Irki öwrüm gurallary, bir ujunda dyrnak we arassalaýyş burçlary bilen ýokary tizlikli polatdan ýasalan gaty gönüburçly böleklerdi.Bir gural zerikli bolanda, gulp ussasy ony gaýtadan ulanmak üçin ýylmaýjyda ýitileşdirýär.HSS gurallary köne torbalarda henizem giňden ýaýrandyr, ýöne karbid gurallary has meşhur, esasanam ýalpyldawuk bir nokat görnüşinde.Karbid öndürijiligi we gurallaryň ömrüni ýokarlandyrýan has oňat garşylyga we gatylyga eýe, ýöne has gymmat we gaýtadan işlemek üçin tejribe talap edýär.
Aýlanmak çyzykly (gural) we aýlawly (iş bölegi) hereketiň utgaşmasydyr.Şonuň üçin kesiş tizligi aýlanmagyň aralygy hökmünde kesgitlenýär (sfm - minutda ýerüsti aýak - ýa-da smm - minutda inedördül metr - bir nokadyň bir böleginiň üstündäki nokadyň hereketi).Iýmitlendiriji (rewolýusiýa üçin dýuým ýa-da millimetr bilen aňladylýar), guralyň iş böleginiň üstünden ýa-da üstünden geçýän çyzykly aralykdyr.Iýmit käwagt bir guralyň bir minutda gidýän çyzykly aralygy (/ min ýa-da mm / min) hökmünde hem aňladylýar.
Iýmit nyrhynyň talaplary amalyň maksadyna görä üýtgeýär.Mysal üçin, gödeklikde, ýokary iýmitler köplenç metal aýyrmagyň derejesini ýokarlandyrmak üçin has gowudyr, ýöne ýokary bölek berkligi we maşyn güýji talap edilýär.Şol bir wagtyň özünde, ahyrky öwrüm bölek çyzgysynda görkezilen ýerüsti çişlige ýetmek üçin iýmit tizligini haýalladyp biler.
Kesiş guralynyň netijeliligi, esasan, guralyň iş bölegine baglylykda burçuna baglydyr.Bu bölümde kesgitlenen adalgalar kesmek we arassalamak üçin ulanylýar we ýalpyldawuk ýekeje nokat gurallaryna hem degişlidir.
Iň ýokary dyrnak burçy (arka dyrnak burçy diýlip hem atlandyrylýar), guralyň gapdalyndan, öňünden we arkasyndan seredilende, goýulýan burç bilen iş bölegine perpendikulýar çyzygyň arasynda emele gelen burç.Topokarky dyrnak burçy kesiş nokadyndan çeňňege aşak düşende polo isiteldir;goýmagyň ýokarsyndaky çyzyk çeňňegiň ýokarsyna parallel bolanda bitarap;we kesiş nokadyndan egrelende bitarap.gural saklaýjysyndan has ýokary, ýokarky dyrnak burçy otrisatel..Pyçaklar we tutawaçlar hem oňyn we otrisatel burçlara bölünýär.Oňyn meýilli goýulmalar, gapdal taraplary we pozitiw we gapdal dyrma burçlary bilen saklaýjylary bar.Ativearamaz goýmalar pyçagyň ýokarsyna inedördül we otrisatel ýokarky we gapdal dyrnak burçlary bilen laýyk tutawaçlardyr.Topokarky dyrnak burçy, goýmagyň geometriýasyna baglydygy bilen özboluşlydyr: polo positiveitel ýer ýa-da emele gelen çip döwüjiler, ýokarky dyrma burçuny negatiwden pozitiw üýtgedip biler.Iň ýokary dyrnak burçlary, has oňaýly gyrkym burçlaryny talap edýän has ýumşak, has süýümli iş materiallary üçin has uly bolýar, has berk, berk materiallar bolsa bitarap ýa-da otrisatel geometriýa bilen kesilýär.
Pyçagyň ahyrky ýüzi bilen ahyrky ýüzden görnüşi ýaly iş bölegine perpendikulýar çyzygyň arasynda emele gelen gapdal dyrnak burçy.Bu burçlar kesiş gyrasyndan burçlananda polo areitel, kesiş gyrasyna perpendikulýar bolanda bitarap we ýokarky burçda bolsa negatiwdir.Guralyň bolup biläýjek galyňlygy gapdal dyrnak burçuna baglydyr, kiçi burçlar güýçlenýän, ýöne has ýokary güýç talap edýän has galyň gurallary ulanmaga mümkinçilik berýär.Uly burçlar has inçe çipleri we pes kesiş güýji talaplaryny öndürýär, ýöne iň ýokary maslahat berilýän burçdan ýokary bolsa, kesiş gyrasy gowşaýar we ýylylyk geçirijisi azalýar.
Ahyrky kesiş kellesi, guralyň ujundaky pyçagyň kesilen gyrasy bilen tutawajyň arka tarapyna perpendikulýar çyzygyň arasynda emele gelýär.Bu burç, kesiş guraly bilen iş böleginiň taýýar ýüzüniň arasyndaky boşlugy kesgitleýär.
Ahyrky relýef ahyrky kesiş gyrasynyň aşagynda ýerleşip, goýmanyň ahyrky ýüzi bilen çeňňegiň düýbüne perpendikulýar çyzygyň arasynda emele gelýär.Maslahatyň üýtgemegi, relýef burçuny (çeňňegiň ujundan we çyzygyň köküne perpendikulýar çyzykdan emele gelýär) relýef burçundan has uly etmäge mümkinçilik berýär.
Gapdal arassalama burçy gapdal kesiş gyrasyndaky burçy suratlandyrýar.Pyçagyň gyralary we tutawajyň düýbüne perpendikulýar çyzyk bilen emele gelýär.Ahyrky başlyk ýaly bolşy ýaly, gapdalyndaky relýef (tutawajyň gapdalyndan we tutawajyň düýbüne perpendikulýar çyzykdan emele gelýär) relýefden has uly bolmaga mümkinçilik berýär.
Gurşun burçy (gapdal kesiş burçy ýa-da gurşun burçy diýlip hem atlandyrylýar) goýulýan gapdal kesiş gyrasy bilen saklaýjynyň tarapynyň arasynda emele gelýär.Bu burç guraly iş bölegine ugrukdyrýar we ulaldygyça has giň we inçe çip öndürilýär.Iş böleginiň geometriýasy we maddy ýagdaýy, kesiş guralynyň gurşun burçuny saýlamakda esasy faktorlardyr.Mysal üçin, geliç burçly gurallar, kesilen guralyň gyrasyna düýpli täsir etmezden, süzülen, üznüksiz ýa-da gatylaşdyrylan ýüzleri keseniňizde ep-esli öndürijilik berip biler.Operatorlar bu peýdany bölek deflýasiýasy we titremäniň ýokarlanmagy bilen deňleşdirmeli, sebäbi uly göteriji burçlar uly radial güýçleri döredýär.Nol öwrülişik gurallary öwrüm amallarynda kesilen çuňluga deň bolan çip giňligini üpjün edýär, şol bir wagtyň özünde burç burçly kesiş gurallary kesmegiň täsirli çuňlugyna we degişli çip giňligine iş böleginiň kesilen çuňlugyndan ýokary geçmäge mümkinçilik berýär.Köp öwrüm amallary 10-30 gradus çemeleşme burçy diapazony bilen netijeli ýerine ýetirilip bilner (ölçeg ulgamy burçy 90 gradusdan tersine öwrüp, ideal çemeleşme burç diapazonyny 80-den 60 gradusa çenli üýtgedýär).
Guralyň kesilmegine girmek üçin ujy we iki tarapy ýeterlik ýeňillik we ýeňillik bolmaly.Eger boşluk ýok bolsa, çipler emele gelmez, ýöne ýeterlik boşluk bolmasa, gural sürtüler we ýylylyk döreder.Pointeke nokat öwrüm gurallary kesilen ýere girmek üçin ýüz we gapdal ýeňillikleri hem talap edýär.
Iş bölegi öwrülende tangensial, radial we eksenel kesiş güýçlerine sezewar edilýär.Energiýa sarp edilişine iň uly täsir tangensial güýçler tarapyndan amala aşyrylýar;eksenel güýçler (iýmitler) bölegi uzyn tarapa basýarlar;we radial (kesilen çuňlugy) güýçler iş bölegini we gural saklaýjyny bir-birine itekleýär.“Kesiji güýç” bu üç güýjüň jemi.Nol beýiklik burçy üçin 4: 2: 1 nisbatynda (tangensial: eksenel: radial).Gurşun burçy ulaldygyça eksenel güýji azalýar we radial kesiş güýji artýar.
Çeňňegiň görnüşi, burç radiusy we goýmak görnüşi hem öwrümli goýmanyň iň ýokary täsirli kesiş uzynlygyna uly täsir edýär.Goýulýan radiusyň we saklaýjynyň käbir kombinasiýalary, kesiş gyrasyndan doly peýdalanmak üçin ölçegli kompensasiýa talap edip biler.
Dolandyryş amallarynda ýeriň hili guralyň, maşynyň we iş böleginiň berkligine baglydyr.Gatylyk ýola goýlandan soň, iş böleginiň üstki hilini kesgitlemek üçin maşyn iýminiň (in / rev ýa-da mm / rev) we burun profiliniň arasyndaky baglanyşyk ulanylyp bilner.Burun tertibi radius manysynda aňladylýar: belli bir derejede has uly radius ýeriň has gowulaşmagyny aňladýar, ýöne gaty uly radius titremä sebäp bolup biler.Iň amatly radiusdan az talap edýän gaýtadan işlemek üçin, islenýän netijäni gazanmak üçin iýmit tizligini peseltmek zerur bolup biler.
Gerekli güýç derejesine ýetensoň, kesiş, iýmit we tizlik çuňlugy bilen öndürijilik ýokarlanýar.
Kesilen çuňlugy artdyrmak iň aňsat, ýöne gowulaşmak diňe ýeterlik material we güýç bilen mümkindir.Kesilen çuňlugy iki esse ýokarlandyrmak, kesiş temperaturasyny, dartyş güýjüni ýa-da kub dýuýma ýa-da santimetre kesiş güýjüni ýokarlandyrmazdan öndürijiligi ýokarlandyrýar (belli bir kesiş güýji hem diýilýär).Bu zerur güýji iki esse köpeldýär, ýöne gural tangensial kesiş güýjüniň talaplaryna laýyk gelýän bolsa, gurallaryň ömri azalmaýar.
Iýmit tizligini üýtgetmek hem aňsat.Iýmit tizligini iki esse köpeltmek çipiň galyňlygyny iki esse ýokarlandyrýar we tangensial kesiş güýçlerini, kesýän temperaturany we güýji ýokarlandyrýar (ýöne iki esse artdyrmaýar).Bu üýtgeşiklik gurallaryň ömrüni azaldar, ýöne ýarysyna däl.Aýratyn kesiş güýji (aýrylan materialyň mukdary bilen baglanyşykly kesiş güýji) iýmit tizliginiň ýokarlanmagy bilen azalýar.Iýmitleniş tizliginiň ýokarlanmagy bilen, kesiş wagtynda hereket edýän goşmaça güýç, kesiş wagtynda dörän ýylylygyň we sürtülmäniň ýokarlanmagy sebäpli, ýokarky dyrnagyň üstünde çalaja emele gelmegine sebäp bolup biler.Çipler pyçakdan has güýçli bolan katastrofiki şowsuzlygyň öňüni almak üçin operatorlar bu üýtgeýjini üns bilen gözegçilikde saklamalydyrlar.
Kesilen tizligi we iýmit tizligini üýtgetmek bilen deňeşdirilende kesiş tizligini ýokarlandyrmak akylsyzlykdyr.Tizligiň ýokarlanmagy kesiş temperaturasynyň ep-esli ýokarlanmagyna we gyrkymyň we aýratyn kesiş güýçleriniň peselmegine sebäp boldy.Kesiş tizligini iki esse artdyrmak goşmaça güýç talap edýär we gurallaryň ömrüni ýarymdan gowrak gysgaldýar.Theokarky dyrnakdaky hakyky ýük azaldylyp bilner, ýöne has ýokary kesiş temperaturasy henizem kraterlere sebäp bolýar.
Geýim salmak, islendik öwrüm işiniň üstünlikli ýa-da şowsuzlygynyň umumy görkezijisidir.Beýleki umumy görkezijiler kabul ederliksiz çipleri we iş bölegi ýa-da maşyn bilen baglanyşykly problemalary öz içine alýar.Düzgün bolşy ýaly, operator goýmany 0.030 inç (0,77 mm) tekiz eşikde görkezmeli.Amallary gutarmak üçin operator 0.015 inç (0,38 mm) ýa-da ondanam az aralykda indeks etmeli.
Mehaniki taýdan gysylan indeksli goýulýanlar, dokuz sany ISO we ANSI tanamak ulgamynyň standartlaryna laýyk gelýär.
Ulgamdaky birinji harp, kanwany dakmagyň usulyny görkezýär.Dört sany umumy görnüş agdyklyk edýär, ýöne her görnüşde birnäçe üýtgeşiklik bar.
“C” görnüşli goýmalar, merkezi deşik ýok goýmak üçin ýokarky gysgyç ulanýar.Ulgam tutuşlygyna sürtülige daýanýar we orta we ýeňil öwrümli we içgysgynç programmalarda polo positiveitel goýmalar bilen ulanmak üçin iň amatlydyr.
M goýmak, boşlugyň diwaryna basýan kamera gulpy bilen, boşlugyň gorag panelini saklaýar.Topokarky gysgyç goýmanyň arka tarapyny tutýar we kesiş ýüki goýulýan ujuna ulanylanda göterilmeginiň öňüni alýar.M goýulmalary orta we agyr öwrümde merkezi deşik otrisatel goýmalar üçin has amatlydyr.
S görnüşli goýmalar ýönekeý Torx ýa-da Allen nurbatlaryny ulanýar, ýöne hasaplamagy ýa-da hasaplamagy talap edýär.Burawlar ýokary temperaturada tutup bilerler, şonuň üçin bu ulgam ýeňil we orta öwrüm we içgysgynç amallar üçin iň amatlydyr.
P goýmalar pyçaklary öwürmek üçin ISO standartyna laýyk gelýär.Goýmak, sazlaýjy nurbat gurlanda egrelen aýlanýan leňňer bilen jübiň diwaryna basylýar.Bu goýmalar, otrisatel dyrnak goýmak we orta we agyr öwrüm programmalaryndaky deşikler üçin iň amatlydyr, ýöne kesilende goşma göterijä päsgel bermeýär.
Ikinji bölümde pyçagyň görnüşini görkezmek üçin harplar ulanylýar.Üçünji bölümde göni ýa-da ofset çeňňekleriň we gelix burçlarynyň kombinasiýalaryny görkezmek üçin harplar ulanylýar.
Dördünji harp tutawajyň öňki burçuny ýa-da pyçagyň arka burçuny görkezýär.Dyrnak burçy üçin, ahyrky arassalama burçunyň we takdyr burçunyň jemi 90 gradusdan pes bolanda polo positiveitel dyrnak burçudyr;N bu burçlaryň jemi 90 gradusdan köp bolsa, otrisatel dyrnak burçudyr;O bitarap dyrnak burçudyr, jemi takmynan 90 dereje.Takyk arassalama burçy birnäçe harplaryň biri bilen görkezilýär.
Bäşinjisi, gural bilen eli aňladýan harp.R sagdan çepe kesýän sag el guralydygyny, L çepden saga kesýän çep el guralyna gabat gelýär.N gurallar bitarap we islendik tarapa kesilip bilner.
6-njy we 7-nji bölümlerde imperiýa we ölçeg ulgamlarynyň arasyndaky tapawutlar beýan edilýär.Imperiýa ulgamynda bu bölümler ýaýyň bölümini aňladýan iki sanly sanlara gabat gelýär.Kwadrat çeňňekler üçin san iniň we beýikligiň on altydan bir böleginiň jemi (5/8 dýuým “0x” -den “xx” -e geçiş), gönüburçly çeňňekler üçin birinji san sekizini görkezmek üçin ulanylýar; ini.çärýek, ikinji san beýikligiň dörtden birini görkezýär.Bu ulgamda 91 belgisini ulanýan 1¼ “x 1½” tutawajy ýaly birnäçe kadadan çykmalar bar. Metrik ulgam beýiklik we ini üçin iki san ulanýar.(haýsy tertip.) Şeýlelik bilen, beýikligi 15 mm we ini 5 mm bolan gönüburçly pyçak 1505 sany bolar.
VIII we IX bölümler imperiýa we ölçeg birlikleriniň arasynda-da tapawutlanýar.Imperiýa ulgamynda 8-nji bölüm goýmak ölçegleri, 9-njy bölüm bolsa ýüz we guralyň uzynlygy bilen baglanyşykly.Pyçagyň ululygy, ýazylan tegelegiň ululygy, bir dýuýmyň sekizden bir bölegi bilen kesgitlenýär.Ahyrky we guralyň uzynlygy harplar bilen görkezilýär: kabul ederlikli yzky we ahyrky gural ululyklary üçin AG, kabul ederlikli öň we ahyrky gural ululyklary üçin MU (O ýa-da Q bolmazdan).Metrik ulgamda 8-nji bölüm guralyň uzynlygyna, 9-njy bölegi pyçagyň ululygyna degişlidir.Guralyň uzynlygy harplar bilen görkezilýär, gönüburçly we parallelogram goýmak ululyklary üçin sanlar millimetrdäki iň uzyn kesişiň uzynlygyny görkezmek üçin ulanylýar, onluk sanlary we nollardan öň bir sanlary hasaba almaýar.Beýleki görnüşler gapdal uzynlyklary millimetrde (tegelek pyçagyň diametri) ulanýar, onluklara we nollar bilen ýeke sanlara goşulmaýar.
Metrik ulgam, yzky we ahyrky (Q), öň we yz (F), yzky, öň we ahyrky (B) çydamlylygy ± 0.08mm bolan ökde ýaýlar üçin pozisiýalary öz içine alýan onunjy we soňky bölümi ulanýar.
Pointeke nokat gurallary dürli stillerde, ululyklarda we materiallarda bar.Gaty bir nokat kesijiler ýokary tizlikli polatdan, uglerod polatdan, kobalt ergininden ýa-da karbidden ýasalyp bilner.Şeýle-de bolsa, pudagyň ajaýyp öwrüm gurallaryna geçmegi bilen, bu gurallaryň bahasy olary ähmiýetsiz diýen ýaly etdi.
Örtülen gurallar arzan materialdan we kesiş nokadyna çenli gymmat bahaly kesiş materiallaryndan bir ujy ýa-da boş ulanýar.Maslahat materiallaryna ýokary tizlikli polat, karbid we kub bor nitridi girýär.Bu gurallar A-dan G ululykda bar we A, B, E, F we G ofset görnüşleri sag eli ýa-da çep eli kesmek gurallary hökmünde ulanylyp bilner.Kwadrat çeňňekler üçin harpdan soňky san, bir dýuýmyň on altynjy böleginde pyçagyň beýikligini ýa-da inini görkezýär.Kwadrat çeňňek pyçaklary üçin birinji san, dýuýmyň sekizden birinde ininiň ininiň jemi, ikinji san bolsa dýuýmyň dörtden birinde beýikligiň jemi.
Örtülen gurallaryň uç radiusy çeňňegiň ululygyna baglydyr we operator guralyň ölçeginiň gutarnykly talaplara laýykdygyny üpjün etmeli.
Içgysgynçlyk, esasan, guýulýan uly çukur deşikleri gutarmak ýa-da deşikleri deşmek üçin ulanylýar.Gurallaryň köpüsi adaty daşarky öwrüm gurallaryna meňzeýär, ýöne çip ewakuasiýa meselesi sebäpli kesiş burçy aýratyn möhümdir.
Yhlasly ýerine ýetiriş üçin berklik hem möhümdir.Düwürtigiň diametri we goşmaça arassalamak zerurlygy içgysgynç çyzygyň iň uly ululygyna gönüden-göni täsir edýär.Polat içgysgynç çyzygyň hakyky çyzgysy, diametriniň dört essesidir.Bu çäkden geçmek, berkligiň ýitmegi we yrgyldy mümkinçiliginiň ýokarlanmagy sebäpli metaly aýyrmagyň tizligine täsir edip biler.
Diametri, materialyň çeýeliginiň moduly, uzynlygy we şöhläniň üstündäki ýük gatylyga we sowulmaga täsir edýär, diametri iň uly täsir edýär, soň bolsa uzynlygy.Çybygyň diametrini köpeltmek ýa-da uzynlygy gysgaltmak gatylygy ýokarlandyrar.
Çeýeligiň moduly ulanylýan materiallara baglydyr we ýylylygy bejermegiň netijesinde üýtgemeýär.Polat iň azyndan 30,000,000 psi, agyr metallar 45,000,000 psi, karbidler 90,000,000 psi derejesinde durnukly.
Şeýle-de bolsa, bu görkezijiler durnuklylyk taýdan ýokarydyr we polatdan ýasalan içgysgynç barlar 4: 1 L / D nisbatyna çenli köp programma üçin kanagatlanarly öndürijilik berýär.Volfram karbid çeňňegi bilen içgysgynç barlar 6: 1 L / D nisbatynda gowy ýerine ýetirýär.
Içgysgynç wagtynda radial we eksenel kesiş güýçleri ýapgyt burçuna baglydyr.Kiçijik göteriş burçunda zyňyş güýjüni köpeltmek titremäni azaltmakda aýratyn peýdalydyr.Gurşun burçy ulaldygyça radial güýç artýar we kesiş ugruna perpendikulýar güýç hem ýokarlanýar, yrgyldy bolýar.
Deşik titremesini dolandyrmak üçin maslahat berilýän göteriş burçy 0 ° 15 ° (Imperial. Metrik göteriş burçy 90 ° - 75 °).Gurşun burçy 15 dereje bolanda, radial kesiş güýji gurşun burçy 0 gradusdan iki esse uludyr.
Içgysgynç amallaryň köpüsi üçin, kesiş güýçlerini azaldýandygy üçin oňyn meýilli kesiş gurallary makul bilner.Şeýle-de bolsa, polo positiveitel gurallaryň has kiçi arassalaýyş burçy bar, şonuň üçin operator gural bilen iş böleginiň arasynda aragatnaşyk mümkinçiligini bilmelidir.Uly diametrli deşikleri içgysgynç bolanda ýeterlik arassalanmagy üpjün etmek aýratyn möhümdir.
Burun radiusynyň artmagy bilen içgysgynçdaky radial we tangensial güýçler köpelýär, ýöne bu güýçler gurşun burçuna hem täsir edýär.Içgysgynç bolanda kesilen çuňluk bu gatnaşygy üýtgedip biler: kesileniň çuňlugy burç radiusyndan uly ýa-da deň bolsa, gurşun burçy radial güýjüni kesgitleýär.Kesileniň çuňlugy burç radiusyndan az bolsa, kesilen çuňlugyň özi radial güýjüni ýokarlandyrýar.Bu mesele, operatorlar üçin kesilen çuňlukdan has kiçi burun radiusyny ulanmagy has möhüm edýär.
“Horn USA” çalt gural çalşygy ulgamyny döretdi, bu içerki sowadyjy enjamlary goşmak bilen Şweýsariýa stilindäki torbalarda gurnama we gural çalşygyny ep-esli azaldýar.
UNCC gözlegçileri modullary gural ýollaryna girizýärler.Maksat çip döwmekdi, ýöne has ýokary metal aýyrmagyň derejesi gyzykly täsir etdi.
Bu maşynlardaky islege bagly aýlaw degirmenleri, çylşyrymly bölekleriň köp görnüşini bir gurnamada işlemäge mümkinçilik berýär, ýöne bu maşynlary programmalaşdyrmak gaty kyn.Şeýle-de bolsa, häzirki zaman CAM programma üpjünçiligi programmirleme meselesini ep-esli aňsatlaşdyrýar.


Iş wagty: 04-2023-nji sentýabr